شوش یكی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. حفاریهای باستان شناسی نشان می دهد كه این منطقه در 9000 سال پیش از میلاد محل سكونت كشاورزان بوده اشت. آنها از زندگی خود آثاری بر جای گذاشته اند كه اكنون به صورت تپه های گوناگون باستانی كشف شده است. در 5000 سال پیش از میلاد در این مكان، مردم در قلعه زندگی می كردند و از4000 سال پیش زندگی در شوش به صورت شهری در آمده است. این منطقه كه بین رودهای كرخه و دز قرار دارد پایتخت سیاسی ایلامیها بوده است. قلعه ایلامیها روی تپه ای در مركز شهر شوش واقع بوده كه فرانسویها روی آن قلعه جدیدی احداث نموده اند . در كنار آن تپه شاهی قرار دارد كه احتمالا به صورت زیگورات بوده است و درنزدیكی آن تپه صنعتگران قرار دارد. آشوربانیپال بین سالهای 465 تا 460 پیش از میلاد شهر شوش را فتح كرد و آنرا مانند دیگر فتوحات آشوری ها با خاك یكسان كرد.

زیگورات 

بنای عظیم معبد پنج طبقه «زیگورات چغازنبیل» در اطراف شوش هم اکنون یکی از بناهای عظیم خاورمیانه است که با دیوارهای تو در تو و هزاران خشت و آجر بر تپه‌ای بنا شده و کتیبه‌های آجرین با خط میخی عیلامی قدمت این بنا را آشکار می‌سازد. شوش مرکز حکومت عیلام به وسیله پادشاه آشوری، «آشوربانی پال» ویران گردید و بعدها ‌که با تلاش هخامنشیان و برپایی کاخ‌های زمستانی بار دیگر رونق گذشته خود را به دست آورد.

آرامگاه دانیال نبی

در مورد محل دفن پیکر دانیال نبی اختلاف نظر وجود دارد اما هر سال صدها تن از ایرانیان یهودی بر روی تپه ارگ شوش جمع می‌شوند و به پیامبرشان ادای احترام می‌کنند. دانیال پسر یوحنا پیامبری است که نسب‌ وی به یهودا فرزند یعقوب نبی می‌رسد. آنچه بیش از همه محل استناد و توجه است حضور وی در شهر باستانی شوش و در ‌‌نهایت وفات او در همین مکان است.

آپادانا

منطقه باستانی شوش، محوطه وسیعی را از کل شهر شوش در بر می‌گیرد که بناها و سازه‌های معماری بسیار متنوعی پیش از تاریخ تا دوران اسلامی را در خود جای داده است. کاخ «آپادانا» یکی از باشکوه‌ترین کاخ‌های آن و از شهرت عالمگیر برخوردار است. کاخ آپادانا به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی در حدود سال‌های ۵۲۱ تا ۵۱۵ پیش از میلاد در شوش روی آثار و بقایای عیلامی بنا شد. دیوارهای کاخ از خشت و ستون‌های آن از جنس سنگ است. کاخ داریوش دارای قسمت‌های مختلفی از جمله تالار بار عام، دروازه و کاخ پذیرایی و همچنین دارای سه حیاط مرکزی است. دیوارهای داخلی کاخ با آجر لعابدار منقوش با طرح‌های سربازان گارد جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی مزین بوده‌اند که بقایای به‌ جای‌ مانده آنها در موزه‌های خارجی و داخلی نگهداری می‌شوند. ستون‌های سنگی این کاخ متشکل از چند قسمت زیرستون، پایه ستون، شالی‌ستون، ساقه ستون، گل ستون و سرستون است. ستون‌ها و دیوارهای آپادانا ۲۲ متر ارتفاع داشتند، اما بلندی بقیه قسمت‌ها کمتر و سقف آن‌ها گهواره‌‌ای و از خشت ساخته شده است. از تزئینات کاخ اطلاعی در دست نیست، ولی کف بسیاری از قسمت‌ها از مصالحی ساخته شده که قرمز رنگ بوده است. بخش‌های مهمی از کاخ آپادانا در زمان اردشیر اول (۴۶۱ پیش از میلاد) دچار حریق شد که در زمان اردشیر دوم (۳۵۹ پیش از میلاد) بازسازی شد. آپادانا در حمله اسکندر مقدونی در حدود سال ۳۲۰ پیش از میلاد ویران شد.

قلعه شوش (آکروپل)

 در سال ۱۹۸۷ میلادی «ژان ماری ژاک دو مورگان» فرانسوی جهت تحقیق و اکتشاف به شوش آمد و جهت اسکان او و همراهانش و نگهداری آثار باستانی مکشوفه، عملیات ساخت قلعه شوش آغاز شد. برای این کار بلندترین نقطه تپه‌های شوش یعنی «آکروپل» انتخاب و قلعه‌ای به شکل قلعه‌های قرون وسطا و ذوزنقه‌ای شکل روی آن ساخته شد. ساختمان این قلعه اغلب با خشت و بقایای باستانی آجرها و خشت‌های دوره‌های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود بنا شد و در سال ۱۹۱۲ میلادی کار ساخت آن به پایان رسید. از این قلعه اکنون نیز به عنوان مرکز نگهداری و تحقیق آثار باستانی استفاده می‌شود.