کرمان نام مرکز استانی با همین نام است که ۸۲۱/۰۰۰ نفر جمعیت داشته و دهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌ آید. این شهر نیمه کویری در ارتفاع ۱۷۵۶ متری از سطح آب های آزاد جهان قرار گرفته و سومین مرکز استان مرتفع ایران است. ارتفاع زیاد باعث شده تا آب و هوای شهر نسبت به دیگر مناطق نیمه کویری معتدل تر باشد. باید بگوییم کرمان تاریخ دور و درازی داشته و شاهد وقایع مهمی از پیشینه کشورمان بوده، به همین علت عنوان پنجمین شهر تاریخی ایران را از آن خود کرده است.

دشت لوت

دشت لوت کرمان که از آن به عنوان اولین اثر طبیعی ایرانی ثبت شده در یونسکو یاد می‌کنیم، نه با نام کویر لوت کرمان بلکه با عنوان دشت و بیابان به ثبت رسیده است. کویر لوت کرمان فقط یک کویر نیست بلکه دشتی است بیابانی و وسیع، مفروش در مناطق مرکزی ایران، با طول تقریبی 480 کیلومتر و عرض 320 کیلومتر که از نواحی شمال غربی به سمت جنوب شرقی کشیده شده و بخش‌های عمده‌ای از استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و قسمت‌هایی از خراسان جنوبی را شکل داده است. دشت لوت علاوه بر قسمت‌های کویری، انواع و اقسام بافت‌های زمین‌شناسی را داراست که خوب است اشاره کوچکی به برخی از آنها داشته باشیم.

یخدان مویدی کرمان

یخدان مؤیدی از جمله آثار تاریخی کرمان و بزرگترین یخچال خشتی ایران و جهان محسوب می‌شود. در گذشته اهالی شهرستان کرمان از انواع قنات‌ها، آب انبارها، یخدان‌ها یا کانال‌ها بهره می‌بردند تا از این طریق زندگی راحت‌تری را تجربه کنند. آب انبارها منبع اصلی تامین آب قنات‌ها به شمار می‌رفت و به همین ترتیب آب موردنیاز برای ذخیره‌سازی در یخدان‌ها از قنات‌ها تامین می‌شد. جالب است بدانید یخدان‌های بزرگ از این روال مستثنی بودند و هر یک برای خود یک قنات اختصاصی داشتند. این یخدان‌ها در گذشته‌هایی که خبری از اختراع برق در میان نبود مانند یک یخچال عمل می‌کردند. این اثر تاریخی که در حال حاضر یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کرمان به شمار می‌رود در گذشته در خارج از کرمان قرار داشت اما هم‌اکنون و با توجه به توسعه و گسترش شهر در همجواری خیابان ابوحامد واقع است.

باغ فتح آباد

باغ فتح آباد در روستای اختیار آباد (۲۵ کیلومتری کرمان) قرار دارد و متعلق به دوره قاجار است از وسط این باغ آب قنات عبور می‌کند و عمارت‌های چهار فصل، عمارت مرکزی و برج و باروی آن باعث شده این باغ به مکانی مفرح و زیبا تبدیل شود. قدمت این باغ به دوره قاجار باز می‌گردد. سنگ بنای باغ بین سال‌های 1216 تا 1218 ه.ش و در زمان محمد شاه قاجار گذاشته شده است. مصالح به کار رفته در ساخت ساختمان از خشت خام و تزئین آن با گچ می‌باشد. این اثر در تاریخ دوازدهم بهمن سال 1381 با شماره ثبت 7284 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

ارگ راین

ارگ راین کرمان سردمدار ثبت جهانی آثار ایرانی در یونسکو است. گرمان به علت دارا بودن مراکزی همچون تپه شهداد و شهر جیرفت و ارگ راین در لیست آثار یونسکو قرار گرفته است؛ از مهم‌ترین مناطق تمدن باستانی ایران زمین برشمرده می‌شود. از درفش شهداد، قدیمی‌ترین درفش ایران گرفته تا آثار باستانی ثبت‌شده در شهر جیرفت، همه نشان از غنای بی‌چون و چرای تمدن و فرهنگ این مرز و بوم دارند. ارگ راین دومین ارگ خشتی بزرگ جهان در این استان است و هرساله باستان‌شناسان و گردشگران بسیاری را به قلب مناطق باستانی کرمان می‌کشانند. اگرچه کویر در دل این استان خود یکی از دیدنی‌های بی‌نظیر و طبیعی گردشگری به حساب می‌آید، شهرهایی خواهیم دید چون راین، که آب‌وهوای معتدل آنها بستری سخاوتمند برای زایش آب و آبشار و باغ‌هایی بی‌‌همتاست. ارگ راین  در فاصله‌ 100 کیلومتری کرمان؛ در شهر زیبای راین بنا شده است.

مجموعه گنجعلی‌خان

در کنار بازار بزرگ کرمان مجموعه ای به اسم گنجعلی خان کرمان قرار گرفته که از بناهای تاریخی زیادی مثل میدان، کاروانسرا، حمام، مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار تشکیل شده است.اینکه اسم این مجموعه از کجا آمده به زمان شاه عباس صفوی برمی گردد در آن زمان گنجعلی خان یکی از حاکمان معروف بود که حدود ۳۰ سال اختیار کرمان را در دست داشت و با ساخت بناهای زیادی سعی کرد تا کرمان را آباد کند. مجموعه گنجعلی خان با مساحت ۱۱ هزار متر مربع به دست شخصی به اسم «محمد معماری یزدی» به سبک معماری اصفهانی ساخته شد و شامل چندین ساختمان و بنا است.

گنبد جبلیه

گنبد جبلیه در شرقی‌ترین قسمت شهر کرمان قرار دارد و از سنگ و گچ بنا شده است این گنبد را که به نام گنبد گبری نیز می‌شناسند احتمال می‌رود در دوره‌های قبل از اسلام بنیان‌گذاری و در دوره سلجوقی تکمیل شده باشد. از سبک معماری این بنا نیز استنباط می‌شود یا مربوط به اواخر دوره ساسانی است و اوائل اسلام مرمت شده و یا اینکه در اوائل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا شده است. در ساخت این گنبد به جای آب از شیر شتر استفاده شده که مورخان و معماران دلیل استحکام این بنا را همین امر می‌دانند. این گنبد 8 ضلعی تماما از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به 3 متر می‌رسد. در 8 طرف گنبد جبلیه، 8 در به عرض 2متر قرار دارد که امروزه تنها یکی از آنها باز است. سقف گنبد از آجر ساخته شده و داخل آن ظاهرا دارای تزیینات گچبری بوده که قسمت بالای آن ریخته و قسمت پایین بنا اگر تزییناتی هم داشته از بین رفته است. مصالح به کار رفته در دیوارها سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است.

حمام وکیل کرمان

حمام وکیل کرمان یکی از جاذبه های دیدنی استان کرمان است. شهری مملو از زیبایی‌های تاریخی و منحصربه‌فرد در دل کویر که آثار ثبت شده بسیار زیادی در آن به شهرت جهانی رسیده اند.این حمام زیبا امروزه یک چایخانه سنتی است که توسط اداره فرهنگ و ارشاد کرمان اداره می‌شود.این حمام تاریخی را معمار معروف وکیل‌ الملک (اسماعیل خان نوری) حاکم عصر قاجار کرمان در سال 1270 هجری قمری ساخته است. او علاوه بر ساخت این حمام، بناهای دیگری را همچون قنات، کاروانسرا و بازار ساخته است. حمام وکیل کرمان به تقلید از حمام گنجعلی خان ساخته شده است. سبک‌های معماری به کار رفته شده در ساخت این حمام، بر زیبایی و جذابیتش افزوده است. حمام وکیل در میانه بازار کرمان واقع شده است و به تمامی امکانات اطراف دسترسی بسیار آسان و خوبی دارد. این حمام در تاریخ 12 آبان سال 1353 و با شماره 1011 به لیست آثار ملی اضافه شده است. حمام وکیل را در سال 1369 هجری شمسی بازسازی کرده‌اند.